Psikanalitik Açıdan Rüya Görmek

Psikanalitik açıdan rüya görmek

Freud’un rüya analizi, psikanalizin temel taşlarından biri olarak kabul edilir ve bilinçdışına ulaşmanın en etkili yollarından biri olarak görülmüştür. Freud, rüyaların insan zihninin derinliklerindeki bilinçdışı arzuların ve çatışmaların bir yansıması olduğuna inanıyordu. 1900 yılında yayımlanan "Düşlerin Yorumu" adlı eserinde, rüyaların amacını bilinçdışı arzuların tatmin edilmesi olarak tanımlamış ve bu eserle psikanalizde devrim niteliğinde bir çerçeve sunmuştur.

Freud'a göre, her bireyin zihninde toplum tarafından kabul edilemeyecek kadar rahatsız edici ya da uygunsuz arzular ve dürtüler vardır. Bu arzular, günlük yaşantımızda bastırılır ve bilincin farkında olmadığı bir alanda saklanır. Ancak, bu bastırılmış istekler, rüyalar aracılığıyla sembolik ve dolaylı bir yolla ortaya çıkarlar. Freud, rüyaların içeriğini iki temel kategoriye ayırmıştır: açık içerik ve gizli içerik.

• Açık içerik, rüyanın bireyin uyanır uyanmaz hatırladığı ve rüya sırasında gördüğü görüntülerden oluşur.
• Gizli içerik ise bu görüntülerin ardında yatan bilinçdışı arzuları ve duyguları temsil eder. Freud, rüya çalışmasında, açık içeriğin bir dizi sembol ve gizleme yoluyla maskelenmiş olduğunu belirtir. Bilinçdışı arzular, bilinç düzeyine tehditkar bir şekilde çıkmamak için rüyalarda sembollerle örtülürler. Bu sembollerin analizi ve yorumu ise bireyin bilinçdışındaki çatışmalarını ve arzularını ortaya çıkarmak için bir yol sunar. Freud, rüyaların bir tür sansür mekanizması olan rüya sansürü tarafından değişime uğradığını, böylece rüyayı gören kişinin bilincini rahatsız etmeyecek şekilde düzenlendiğini savunur.

Freud’un rüya analizi yönteminde önemli kavramlardan biri de rüya işleyişidir. Bu süreç, bilinçdışı arzuların rüya yoluyla nasıl ortaya çıktığını açıklayan dört ana mekanizmayı içerir:

Yoğunlaşma (kondensasyon):

Bir rüya imgesinin birden fazla anlamı veya arzuyu birleştirdiği süreçtir. Tek bir sembol, birçok bilinçdışı düşünceyi temsil edebilir.

Yer değiştirme (deplasman):

Kişinin bilinçdışında önemli bir unsurun, rüyada daha önemsiz bir öğeye aktarılmasıdır. Bu, rüyayı gören kişinin bilinçdışı korkularını veya arzularını doğrudan yaşamak yerine, dolaylı yoldan deneyimlemesini sağlar.

Simgesel gösterim (simgeleştirme):

Bilinçdışı arzuların ve duyguların, rüyada sembollerle ifade edilmesidir. Örneğin, su sembolü sıklıkla yaşam ya da doğumla ilişkilendirilirken, merdiven çıkma veya inme eylemi cinsel arzuları sembolize edebilir.

İkincil düzeltme (sekonder işleyiş):

Rüyaların uyanıkken anlatılması sırasında, rüyanın içeriğinin mantıklı bir hikaye gibi görünmesi için bilinç tarafından yeniden düzenlenmesidir. Ancak bu süreç, rüyanın gizli anlamının daha da karmaşık hale gelmesine yol açabilir.

Freud’a göre, rüyaların temel amacı bilinçdışı arzuların bir tür doyumu olsa da, rüyalar aynı zamanda bireyin ruhsal dengesini koruma görevi de üstlenirler. Rüyalar, bilinçdışı arzuların uyanıkken neden olabileceği psikolojik rahatsızlıkları engeller ve bireyin uyumasını sağlar. Bu nedenle, Freud rüyaları bir tür "gece bekçisi" olarak nitelendirir; rüyalar, bilinçdışındaki tehlikeli arzuların benliğe zarar vermeden açığa çıkmasına izin verir ve böylece uykunun korunmasını sağlar.

Ancak, tüm rüyalar bu işlevi yerine getirmez. Kabuslar, Freud’a göre, bireyin bilinçdışında taşıdığı yoğun travmatik deneyimlerin ve çözülememiş içsel çatışmaların bir yansımasıdır. Kabuslar, bireyin bilinçdışı arzularının veya korkularının, rüya sırasında benliği tehdit edecek kadar açık bir şekilde ortaya çıkması sonucu meydana gelir. Bu durumda, rüyanın işlevi olan uykuyu koruma görevi başarısız olur ve kişi uyanır.

Freud’un rüya analizi, terapötik süreçte de önemli bir yer tutar. Psikanalitik terapi sürecinde, danışanın rüyaları analiz edilirken, bireyin rüya sırasında hissettiği duygular, gördüğü imgeler ve semboller üzerinden bilinçdışındaki çatışmaları ve arzuları ortaya çıkarılmaya çalışılır. Freud’a göre, rüyaların sembolik dili herkes için farklılık gösterir; bu nedenle, her bireyin rüyalarının kendi içsel dünyasına özgü bir anlamı vardır. Rüya yorumu, bu anlamların keşfedilmesi sürecinde terapist ve danışan arasında yürütülen bir işbirliğidir.

Freud’un rüya analizi teorisi, rüyaların yalnızca rastgele zihinsel süreçler olmadığını, aksine derin anlamlar taşıdığını ve bireyin içsel dünyasına dair değerli ipuçları sunduğunu vurgular. Bu nedenle, Freud için rüya yorumu, bilinçdışına açılan “kral yolu”dur.

Uzm. Klnk. Psk. Yağmur Akbulut