Bartholin kisti, kadınlarda dış genital bölgede yer alan Bartholin bezlerinin kanalının tıkanması sonucu oluşan, içi sıvı dolu iyi huylu oluşumlardır. Çoğu zaman fark edilmeden ilerleyebilen bu kistler, enfekte olduklarında ciddi ağrıya ve günlük yaşam kalitesinde düşüşe neden olabilir. Kadın hastalıkları ve doğum pratiğinde sık karşılaşılan bu durum, doğru zamanda değerlendirildiğinde kolaylıkla kontrol altına alınabilir.
Bartholin kisti her yaş grubunda görülebilse de özellikle üreme çağındaki kadınlarda daha yaygındır. Kistin boyutu, enfeksiyon durumu ve hastanın şikâyetlerine göre izlemden cerrahi müdahaleye kadar farklı tedavi seçenekleri gündeme gelebilir.
Bartholin bezleri, vajina girişinin her iki yanında yer alan ve cinsel uyarılma sırasında kayganlık sağlayan sıvıyı salgılayan bezlerdir. Bu bezlerin salgı kanalları tıkandığında sıvı dışarı akamaz ve bez içinde birikerek kist oluşumuna yol açar.
Bartholin kistleri genellikle yavaş büyür ve başlangıçta ağrıya neden olmaz. Ancak kist enfekte olduğunda “Bartholin apsesi” gelişebilir. Bu durumda şiddetli ağrı, kızarıklık ve ateş gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Erken tanı, bu komplikasyonların önlenmesinde kritik öneme sahiptir.
Bartholin kistinin temel nedeni, bez kanalının tıkanmasıdır. Bu tıkanıklık farklı faktörlerin etkisiyle gelişebilir ve her kadında aynı sebepten kaynaklanmayabilir.
Kist oluşumuna yol açabilen başlıca nedenler şunlardır:
Bakteriyel enfeksiyonlar: Vajinal flora dengesini bozan bakteriler kanal tıkanıklığına yol açabilir
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar: Gonore ve klamidya gibi enfeksiyonlar riski artırır
Travma veya tahriş: Bölgeye uygulanan cerrahi işlemler ya da sık tekrarlayan tahrişler
Kronik inflamasyon: Uzun süreli vajinal enfeksiyon öyküsü
Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Enfeksiyonlara yatkınlığı artırır
Her Bartholin kisti enfeksiyon kaynaklı değildir. Bazı vakalarda belirgin bir neden saptanamayabilir.
Bartholin kisti belirtileri, kistin boyutuna ve enfekte olup olmamasına göre değişkenlik gösterir. Küçük ve enfekte olmayan kistler çoğu zaman belirti vermez.
Belirti görülen durumlarda en sık karşılaşılan bulgular şunlardır:
Vajina girişinin tek tarafında ele gelen şişlik
Otururken, yürürken veya cinsel ilişki sırasında ağrı
Kızarıklık ve hassasiyet
Isı artışı ve zonklayıcı ağrı
Enfeksiyon durumunda ateş ve akıntı
Belirtiler hızla şiddetleniyorsa, bu durum apsenin geliştiğini gösterebilir ve acil değerlendirme gerektirir.
Bartholin kisti tanısı çoğu zaman jinekolojik muayene ile konulur. Doktor, vajina girişinde yer alan şişliği değerlendirerek kistin boyutu, hassasiyeti ve enfeksiyon bulgularını inceler.
Gerekli görülen durumlarda şu yöntemlere başvurulabilir:
Fizik muayene: Tanı için genellikle yeterlidir
Kültür testleri: Enfeksiyon şüphesinde akıntı örneği alınabilir
Biyopsi: Özellikle 40 yaş üzerindeki kadınlarda, nadir de olsa kanser riskini dışlamak için yapılabilir
Doğru tanı, gereksiz müdahalelerin önüne geçerken olası ciddi durumların erken saptanmasını sağlar.
Bartholin kisti tedavisi, kistin büyüklüğüne, enfeksiyon durumuna ve hastanın şikâyetlerine göre planlanır. Her kist cerrahi gerektirmez.
Tedavi seçenekleri genel olarak şu şekildedir:
Takip ve izlem: Küçük ve semptomsuz kistler için
Ilık oturma banyoları: Kanalın kendiliğinden açılmasına yardımcı olabilir
Antibiyotik tedavisi: Enfekte kistlerde
Drenaj işlemi: Apseli kistlerde ağrıyı hızla azaltır
Marsupializasyon: Tekrarlayan kistlerde kalıcı çözüm sağlar
Tedavi mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından planlanmalıdır.
Bartholin kisti ameliyatı, genellikle tekrarlayan veya büyük kistlerde tercih edilen cerrahi bir yöntemdir. En sık uygulanan işlem marsupializasyondur. Bu yöntemde kist açılarak sürekli drenaj sağlayacak şekilde ağızlaştırılır.
Ameliyat genellikle kısa sürer ve lokal ya da genel anestezi altında yapılabilir. İşlem sonrası iyileşme süreci hızlıdır ve hastalar kısa sürede günlük yaşamlarına dönebilir. Uygun cerrahi teknikle tekrar riski belirgin şekilde azalır.
Bartholin kistinin kendiliğinden geçip geçmeyeceği, kistin yapısına bağlıdır. Küçük ve enfekte olmayan kistler bazen tedavi gerektirmeden gerileyebilir. Ancak bu durum her hasta için geçerli değildir.
Kistin geçmesini etkileyen faktörler arasında erken müdahale, enfeksiyon kontrolü ve düzenli doktor takibi yer alır. Evde uygulanan yöntemler yalnızca destekleyici olabilir; kesin çözüm için tıbbi değerlendirme şarttır.
Bartholin bezi kanseri oldukça nadirdir. Ancak özellikle 40 yaş üzerindeki kadınlarda ortaya çıkan sert, ağrısız ve hızla büyüyen kitleler dikkatle değerlendirilmelidir.
Şüpheli durumlarda görülebilecek belirtiler şunlardır:
Tek taraflı, sert ve düzensiz kitle
Tedaviye rağmen geçmeyen şişlik
Kanama veya ciltte renk değişikliği
Lenf bezlerinde büyüme
Bu tür bulgularda biyopsi ile kesin tanı konulması gerekir.
Bartholin kisti genellikle vajina girişinin sağ ya da sol tarafında, yuvarlak ve sınırlı bir şişlik şeklinde görülür. Enfekte olduğunda cilt kızarık, gergin ve hassas bir görünüm alabilir. Görsel değerlendirme tanı koydurucu olmakla birlikte, kesin karar mutlaka hekim muayenesiyle verilmelidir.
Aşağıdaki durumlarda gecikmeden kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulmalıdır:
Şişlik hızla büyüyorsa
Şiddetli ağrı ve ateş varsa
Yürümeyi veya oturmayı zorlaştırıyorsa
Tekrarlayan kist öyküsü bulunuyorsa
40 yaş üzerindeyseniz
Erken başvuru, hem ağrının hızla kontrol altına alınmasını hem de olası risklerin dışlanmasını sağlar.
Bartholin kisti gibi kadın sağlığını etkileyen durumlarda, doğru uzmana hızlı erişim büyük önem taşır. Happ Health, kadın hastalıkları ve doğum alanında uzman doktorlarla online muayene imkânı sunarak, belirtilerinizi evinizden çıkmadan değerlendirmenize yardımcı olur.
Uygulama üzerinden randevu alabilir, gerekli durumlarda yüz yüze muayene veya ileri tetkikler için yönlendirme alabilirsiniz. Kadın sağlığında güvenilir bilgi ve profesyonel destek için tıklayabilirsiniz.
Bartholin kisti çoğu durumda iyi huylu bir oluşumdur ve hayati risk oluşturmaz. Küçük ve enfekte olmayan kistler genellikle ciddi bir soruna yol açmadan izlenebilir. Ancak kistin enfekte olması durumunda apse gelişebilir ve bu tablo ağrı, ateş ve günlük yaşamı zorlaştıran şikâyetlere neden olabilir. Bu nedenle tehlike düzeyi, kistin enfeksiyon durumuna ve büyüklüğüne bağlıdır.
Bazı küçük ve enfekte olmayan Bartholin kistleri kendiliğinden küçülebilir veya tamamen kaybolabilir. Ancak bu her hasta için geçerli değildir. Kistin büyümesi, ağrıya yol açması veya sık tekrar etmesi durumunda tıbbi müdahale gerekebilir. Kendiliğinden geçmesini beklemek yerine uzman değerlendirmesiyle izlem kararı verilmesi daha güvenlidir.
Bartholin kistinin kendiliğinden patlaması durumunda geçici bir rahatlama hissi oluşabilir. Ancak bu durum enfeksiyon riskini artırabilir ve kontrolsüz akıntıya yol açabilir. Kistin patlaması tedavi anlamına gelmez; aksine apsenin yayılmasına veya tekrar oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle kistin bilinçli şekilde, steril koşullarda hekim tarafından boşaltılması gerekir.
Büyük veya enfekte Bartholin kistleri cinsel ilişki sırasında ağrıya ve ciddi rahatsızlığa neden olabilir. Bu durum hem fiziksel hem de psikolojik olarak ilişkiyi olumsuz etkileyebilir. Tedavi sonrasında ise çoğu hasta normal cinsel yaşamına sorunsuz şekilde dönebilir. Kalıcı bir cinsel fonksiyon kaybı beklenmez.
Bartholin kistlerinin çok büyük çoğunluğu kanser değildir. Bartholin bezi kanseri oldukça nadir görülür. Ancak özellikle 40 yaş üzerindeki kadınlarda sert, ağrısız ve hızla büyüyen kitleler dikkatle değerlendirilmelidir. Şüpheli durumlarda biyopsi ile kesin tanı konulur.
Русский
Français
Magyar
Azerice
